Gambiya'nın Siyasi Görünümü

Ülkenin resmi adı Gambiya Cumhuriyeti’dir. (“Republic of The Gambia”). Başkanlık rejimi ile yönetilmektedir. Yasama yetkisi Ulusal Meclis’tedir.

İdarenin başı olan Cumhurbaşkanı tek turlu seçim sonucunda çoğunluk oyuyla halk tarafından 5 yıllık bir süre için seçilir. Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulunu atar ve Hükümet Başkanı olarak görev yapar. Hükümetin başı olan Cumhurbaşkanı aynı zamanda geleneksel olarak Başkomutan, Savunma Bakanı ve ülkenin tek devlet üniversitesi olan Gambiya Üniversitesi’nin Rektörlüğü görevini de deruhte etmektedir.

1994 yılında darbeyle yönetime gelmiş olan bir önceki Cumhurbaşkanı Yahya Jammeh, 1996’da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleriyle iktidarını pekiştirmiş; 2001, 2006 ve 2011 yıllarında düzenlenen Cumhurbaşkanlığı seçimlerini de kazanmıştır. Ancak, 22 yıllık diktatörlük idaresinin uygulamaları halkta bezginliğe yol açmış ve 1 Aralık 2016 tarihinde gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı seçimlerini, 7 muhalif parti ve bağımsız Isatou Touray’ın ortak adayı Adama Barrow, % 43.3 oy oranıyla kazanmıştır. Yurtsever Yenilenme ve Yapılanma Birliği (APRC) Partisi’nin adayı olan Cumhurbaşkanı Yahya Jammeh % 39.6, Gambiya Demokratik Kongresi (GDC) Partisi’nin adayı Mamma Kandeh ise % 17.1 oranında oy alabilmiştir.

Jammeh, 1 Aralık seçim sonuçlarını başlangıçta kabul ederek, yeni seçilen Cumhurbaşkanı Barrow’u kutlamış, ancak birkaç gün sonra sözkonusu kararından vazgeçerek, seçimlerde hile yapıldığı gerekçesiyle seçim sonuçlarını tanımadığını ilan etmiştir.

Jammeh’in Cumhurbaşkanlığı görevini demokratik yollardan devretmeyeceği yönündeki açıklamaları sonrasında, Liberya, Sierra Leone, Gana ve Nijerya Devlet Başkanlarının aktif bir şekilde rol aldıkları ECOWAS girişimi çerçevesinde, adıgeçen ülkeden ayrılmaya ikna edilmiş ve Ekvator Ginesi’ne sığınmıştır.

Afrika Birliği (AfB), ECOWAS ve Birleşmiş Milletler’in (BM) desteğini alan Seçilmiş Cumhurbaşkanı Barrow ise, 19 Ocak 2017 tarihinde Gambiya’nın Dakar Büyükelçiliğinde yemin ederek 26 Ocak 2017 tarihinde görevine başlamıştır.

Cumhurbaşkanı Adama Barrow liderliğinde ve (dönemin) Cumhurbaşkanı ve Kadından Sorumlu Devlet Bakanı Ousainou Darboe’nun Genel Başkanlığını yürüttüğü Birleşik Demokratik Partisi (United Democratic Party – UDP) tabanına dayanan Hükümet ülkede demokrasi ve ekonomiye ilişkin beklenti çıtasını yüksek tutarak iktidara gelmiştir. Ülkenin içinde bulunduğu ciddi mali sorunlar ve kaynak yetersizliğine karşın, başta Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler ve Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) olmak üzere uluslararası toplumun Barrow iktidarına yönelik desteği devam etmektedir.

58 üyeli Gambiya Ulusal Meclisinin 53’ü seçimle gelmekte 5’i de Cumhurbaşkanı tarafından atanmaktadır. Ulusal Meclisin başlıca görevi yasa çıkarmak, uluslararası anlaşmaları onaylamak ve idari denetim mekanizmasını yürütmektir.

Dört yılda bir yapılmakta olan Ulusal Meclis genel seçimleri, son olarak 6 Nisan 2017 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Toplam 886 bin kayıtlı seçmenin bulunduğu Gambiya’da seçimlere katılım oranı %40 civarında gerçekleşmiştir.

Gambiya’da 5 yılda bir yapılmakta olan son yerel seçimlerin ilk ayağı 12 Nisan, ikinci ayağı 12 Mayıs 2018 tarihlerinde gerçekleştirilmiş, 8 Belediye Meclisi üyeliğinden 7’sini Birleşik Demokratik Partisi (UDP), 1’ini ise GambiyaDemokratik KongresiPartisi (Gambia Democratic Congress Party - GDC) kazanmıştır.